Aung San lem hnuai si cun kan miphun hruaitu hna zong tlukrual tein ah kan hnuaipiak chih ve hna seh – Salai Ceu Bik Thawng

a tialtu Salai Ceu Bik Thawng 

Aung San kan doh lo– an lungput kan duh lomi a si.

Kai thlaak lai lo ka ti nain ‘milem nihcun a kan seh lai lo’ ti tehna, Aung San cu Mirang kut in independent luatnak a kan laakpiaktu a si, Panglong tonnak a hrihtu a si hei ti tehna, a dik lomi le hnasentlalo bia a tam caah — Thantlang ah Aung San daar milem ser a herh lonak a ruang pa (5) in ka langhter:
– Kawl dawpdolh lungput: an siangpahrang le an ramhun hna nih an pennak hmelchunh caah an phaaknak kip ah pura le an milem an hnuai zungzal– an pennak hmelchunh a si.
– Aung San cu kan upat ko nain Aung San cungah Chinmi nih lunglawmhak biachim ding zeipipa kan ngei lo.
– Aung San lem an hnuai ding a si ahcun amah naak hme loin kan miphun le Thantlang hruaitu hna zong hmunkhat tlukrual tein ah kan hnuaipiak chih ve hna seh.
– Thantlang cu CNF lu chiahnak a si. Dothlennak a dih rih lo hih.
– Sing 300 hi kan phaisa a si. Milem hnuai a duhmi nih anmah tein phaisa i khawlh hna seh.

Fiang deuh in rel a duhmi caah a tanglei ah tlawmpal ka van pehsauh.
Salai Ceu Bik Thawng

(1) Dawpdolh lungput— Hi hna nihhin an pennak hmun le ram kip ah pura le an milem an hnuai/ser tawn. Cucu an pennak hmelchunhnak caah a si. Chinram ah pura le phungki-inn 300 renglo an sak cang. Atu Aung San daar milem zong hi Myanmar ram pengkip ah hnuai dingin cozah nih nawl an chuah tiah theih a si. Mon ram ah Aung San hlei min an bunh lioah mahtluk khan Mon mipi an lungfah an hmuh ko bu ah atu bantuk in hramhram in an tuah hi sullam a ngei. Thantlang caah ting 300 a dih ahcun peng 330 a simi Myanmar rampi caah cun USD 10 million hrawng a dih ding a si– a nepte lo. Cucaah hi thil hi asawhsawh si lo. Puantang ah thil a um a fiang. Paletwa peng kha Rakhine pawl nih kan ram a si an ti ngamnak a ruang pakhat cu “Paletwa peng taungpio timi pawngah an siangpahrang nih a rak hnuaimi pura pa 2 a um” caah a si. Cucaah hi ram chungah ramkhel kan tuah tikah hin laikhal tuak in tuak le laikek lungthian saphut rumro in tluangtlam tuk in khuaruah hi a ngah lo. Cun ramdang ahcun cutin khatin a si ti lawng zong in a dihmi si lo. Baibal Cathiang nih rul bang fim a timi kha a herh.

(2) Aung San hi milungthiang le mifel a si. Kan upat ko. Asinain kan chim voihra, kan miphun ai-awh a si lo. Cun Myanmar ram independent (zalonnak) a kan laakpiaktu zong a si lo; ai zuamtu lawng a si. Phundang in chim ahcun Aung San ruangah independent kan ngahmi si lem lo. Mirang nih anmah lungtho tein an kan pekmi a si. Kawl pawl tialmi tuanbia(history) lawng a relmi nih cun hihi kan pemh tawn lo. Vawleicung ramkhel le a bikin kha lio Mirang ram rakhel kha fian a hau. Atlantic Charter (1941) hnatlaknak, UNO(1945) dirhnak le 1945 Mirang(UK) ram cozah thimnak le Labor Party nih teinak an hmuhnak nih a hrinmi thil a si. Kawl pawl nih an lih in an rak ttialmi tuanbia an kan cawntermi pin ah cauk dang rel chap a hau[atang ah link le hmanthlak tlawmpak ka thil chih i a herh ahcun kan tialchap telai]. A taktak ahcun Stevenson tehna khuakhanning khan rak kal usih, Churchill hna kha cozah rak peh seh, Aung San nih tongta lemsoi in rak kan lemsoi hlah seh, Panglong ah min rak thu hlah usih law, hi naak vanchia cu kan rak si hrimhrim hnga lo– hi nak vanchiat le harsat ding cu a um ti fam lo cuteh. Cun Panglong tonnak zong hi amah auhmi a si lo dah fawh. Shan le tlangcungmi upa pawl hrihhawhmi a si. Cu ahcun Mirang cozah nih kai an fialmi a si. Cucaah ahleihluat in Aung San hi thangthat awk a um lo. Ka chim zungzal– “Aung San hi kan upat ko nain Chin miphun nih a cungah lunglawmhnak biachimding kan ngei lo”.

(3) Thantlang peng cu CNF a lu a bunhnak hmun Headquarters a si. KIA, RCSS/SSA le KNU te hna an lu an chiahnak hmun a simi Laiza, Loi Tai Leng le Law Kee Lar hna ah khin teh hi milem hi an ser ngam ve hnga maw? Hei chia hna sehlaw teh zaan khat a awk hnga maw? Panglong hnatlaknak bangin hi ram hi zeitindah kan ser than lai i khua kan sak lai tiah ceih thawk lawng a si rih. Cu lio i hibantuk pawl rak chuahpi len hi an ttial a langhnak hmelchunh a si.

(4) An tuah duh rumro hraat hmanh ah kanmah le kan faiceukulh ah kan chuanvawr kan pabik a simi hna Lal Luai, Hrang Nawl, Con Bik, Vom Thu Mawng le Kio Mang te hna zong amah naak niam/hmelo in tuah ve hna seh. Yangon, Mandalay Kawlrawn ah Aung San milem cu mangtara in an hnuai ko i cuka ah kan Chin hruaitu pawl an kan tuahpiak ve lo tiah kan zai lo, kan uh-ttanh hna lo. Asinain kanmah le kan chumtual ciacung ahcun kan miphun hruaitu nak ngan le cungnung khun in cun aho fa raita hmanh kan cawicang in kan hlorh kho ve hnga maw? Cucu ‘lungput biit’ ah a ruatmi Chinmi cu amah zong kha ‘sal lungput’ ngei ti ve khawh na si.

(5) Sipin (Municipal) timi cu Phunghrampi-2008 i Schedule II chung section (1)(e) ningin pine(state) tangah a 100% ummi a si. Cucaah hi phaisa hi Naypyitaw in thlaakmi si lai lo. Thantlang asiloah Laimi nih kan thlanti in kan ttuanmi chung i ngunkhuai a si lai. Cucaah kanmah phaisa leem maw si tiah fawitehlek in chim awk a si lo. Yangon (North Dagon) hna ahcun a lungthomi pawl nih phaisa an i kholh i an ser ko ti si. Aziah kannih zongah cutin an ti ve ko lo, tuah a duh tukmi pawl nih? Falam peng ah Van Cung Lian hrihhawhnak in Con Bik milem(statue) cu anmah tein an tuah ve ko cuteh?
Biafunnak: Aung San kan doh lo. Kawl kan hua lo. An lungput kan duh lo bia tu a si. Cun cozah thil tuahmi paoh a do zungzaltu zong kan si lo. Kan dirpi caan a tampi ko. A bik in ralkap dohnak kongkau ah kan dirti peng ko. Kan cozah belte hi ahlan cozah lungput keng in rian a ttuannak a tamtuk i cubelte a poinak a si. Khuakhan thiam lo maw si zeirello dek a si. A bik in hi kongah khuakhangtu nih Aung San hi hlawknak le hmaak laknak ah an hman (abuse an tuah) i hihi a poi taktak— an ngol lo ahcun belnang an nalh chin a si te lai. Kan upat cia nak tiangin a zorter khawhmi a si. Cucaah Aung San an dawt taktak le an upat taktak ahcun– an thil tuah hi ngol phot rih hna sehlaw hnuhniang ah a herh le FPIC phunglam tein ruahthan awk a si.

https://www.gov.uk/…/hi…/past-prime-ministers/clement-attlee
https://www.tandfonline.com/…/…/10.1080/09592296.2013.762881